Κεραυνοί.....

    Η ηλεκτρική αγωγιμότητα της ατμόσφαιρας οφείλεται κυρίως στα θετικά και αρνητικά ιόντα που κινούνται μέσα στο ηλεκτρικό της πεδίο. Η αγωγιμότητα του αέρα αυξάνει σε σχέση με το ύψος.

• Η διαφορά δυναμικού που προκαλεί τον κεραυνο οφείλεται στα (συνήθως) αρνητικά φορτισμένα ιόντα στα σύννεφα και στα θετικά φορτισμένα ιόντα της ξηράς ή της θάλασσας.

• Οι ηλεκτρικές εκκενώσεις που παρατηρούνται στην ατμόσφαιρα ονομάζονται κεραυνοί. Ο κεραυνός συνοδεύεται και από άλλα φαινόμενα: Τις αστραπές και τις βροντές.

    Ο κεραυνος λοιπόν δημιουργούνται κατά τη διάρκεια των καταιγίδων. Οφείλεται στη συγκέντρωση σε διαφορετικές περιοχές θετικών και αρνητικών ηλεκτρικών φορτίων. Έτσι, δημιουργείται ηλεκτρικό πεδίο και όταν η ένταση του φτάσει σε μεγάλη τιμή, ξεσπά ο κεραυνός με διάτρηση του αέρα και δημιουρία σπινθήρα.

• Κεραυνοί μπορεί να ξεσπάσουν ανάμεσα σε διαφορετικά νέφη, μέσα στο ίδιο νέφος, ανάμεσα σε ένα νέφος και στον αέρα ή από ένα νέφος προς το έδαφος.

• Η διαφορά δυναμικού κατά την έκρηξη ενός κεραυνού είναι πολλά εκατομμύρια Volt και η ένταση του ρεύματος δεκάδες χιλιάδες Αμπέρ!

• Το μήκος ενός κεραυνού φθάνει έως αρκετά χιλιόμετρα και έχει τεθλασμένη ή κυματοειδή μορφή.

• Το πλάτος του σπινθήρα είναι μικρό και φτάνει το πολύ μερικές δεκάδες εκατοστά.

• Η διάρκεια που κρατά ο κεραυνος είναι μικρότερη από ένα δευτερόλεπτο, αλλά θερμοκρασία που αναπτύσσεται είναι 10.000 βαθμοί Κελσίου. Δημιουργεί έντονο ιονισμό των αερίων του αέρα, τα οποία εκπέμπουν φως κατά τη διάρκεια της εκκένωσης (το φαινόμενο της αστραπής). 

• Η υπερβολική θέρμανση του αέρα και η εκτόνωση του δημιουργεί τον δυνατό κρότο που ονομάζουμε βροντή.

• Τα ισχυρά ρεύματα του κεραυνού προκαλούν καταστροφές. Μπορούν να ανάψουν φωτιά στο δάσος, να δημιουργήσουν σοβαρή βλάβη στις ηλεκτρικές γραμμές και να καταστρέψουν απροστάτευτες εγκαταστάσεις.

• Ο κεραυνος που χτυπά άνθρωπο είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει το θάνατο. Κάθε μέρα στον πλανήτη μετρώνται πάνω από 40.000 καταιγίδες οι οποίες δημιουργούν σχεδόν 10.000.000 κεραυνούς!

    Οι ηλεκτρισμένες καταιγίδες – με πολλούς κεραυνούς – δεν είναι φαινόμενο μόνο των ψηλών βουνών του εξωτερικού. Συμβαίνουν και σε χαμηλά υψόμετρα, σε βουνά που δε σου «γεμίζουν» το μάτι. Άλλωστε, έχουν αναφερθεί περιστατικά, ακόμη και θανάτων, από κεραυνό στην Ελλάδα. Η πρόληψη εδώ δεν είναι τόσο το ζητούμενο. Είναι αυτονόητο ότι δε ξεκινάμε για το βουνό όταν βρέχει ή όταν πλησιάζει μπόρα. 

   

     Αυτό που απασχολεί περισσότερο, είναι (αφού τελικά βγήκαμε στο βουνό) τι να κάνουμε για να προφυλαχθούμε όταν οι κεραυνοί αρχίσουν να σκάνε δίπλα μας. Και το «δίπλα μας» μπορεί να είναι κυριολεκτικό, αφού από τη στιγμή που θα ακούσουμε τα πρώτα μπουμπουνητά, η καταιγίδα βρίσκεται 8 – 12 χιλιόμετρα μακριά. Ακριβώς όμως το πόσο κοντά είναι, μπορούμε να το υπολογίσουμε αν μετρήσουμε τα δευτερόλεπτα από την αστραπή μέχρι τον κρότο και διαιρέσουμε δια του 5. Επίσης, αν τα μαλλιά μας αρχίσουν να σηκώνονται ή νιώσουμε τσιμπήματα ή μούδιασμα στο δέρμα μας, τότε κάπου κοντά μας συγκεντρώνεται ηλεκτρικό φορτίο και πρέπει να απομακρυνθούμε άμεσα. 

    Ο κεραυνός μας απειλεί με τρεις τρόπους: 1.) απευθείας χτύπημα, 2) από το ηλεκτρικό κύμα που εκλύεται όταν ο κεραυνός σκάσει κοντά μας και 3) από το ηλεκτρικό ρεύμα που διαχέεται στο έδαφος. 

Tι κάνουμε όταν μας πλησιάζει μια καταιγίδα;

    Βλέποντας μια καταιγίδα να πλησιάζει το πρώτο μας μέλημα είναι να κατέβουμε όσο το δυνατόν πιο χαμηλά. Θα πρέπει εντούτοις να ξεκαθαριστεί ότι οι κεραυνοί δε χτυπάνε μόνο στις κορυφές  και γενικότερα στα ψηλότερα σημεία. Σίγουρα είναι πιο πιθανό να χτυπήσουν εκεί, αλλά και ένα μεγάλο άνοιγμα, πχ ένα αλπικό λιβάδι, ή η κόψη ενός βουνού μπορεί να προσελκύσουν εξίσου μεγάλο αριθμό κεραυνών.  Παρόμοια ισχύουν και με την παλαιότερη άποψη ότι οι κεραυνοί χτυπάνε οποιοδήποτε μεταλλικό αντικείμενο, ό,τι μέγεθος και να ‘χει. Τελευταία, με τη συστηματικότερη καταγραφή του φαινομένου, οι ενδείξεις φαίνεται να μην είναι αξιόλογες και έτσι τα μικρά μεταλλικά αντικείμενα (πχ καρύδια, friends, μπανέλες κλπ) απενεχοποιήθηκαν από την πρόκληση μεγάλου αριθμού κεραυνών. 

    Αν όμως υποθέσουμε ότι παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις ή λόγω μιας απρόσμενης καταιγίδας ξεκινήσαμε και βρεθήκαμε στο χειρότερο σημείο την πιο ακατάλληλη στιγμή, υπάρχουν κάποιες πρακτικές συμβουλές που σώζουν ζωές. 

• Καταρχάς, απομακρυνόμαστε από κόψεις και κορυφές και προσπαθούμε πάση θυσία να μην είμαστε εμείς το ψηλότερο αντικείμενο. Στην αναρρίχηση, αποφεύγουμε τα δίεδρα και τα αρνητικά και κρατιόμαστε μακριά από υγρές επιφάνειες πχ βράχια, χόρτα, τα οποία είναι καλοί αγωγοί του ηλεκτρισμού. Επίσης, οι κοιλότητες βράχου ή οι στέγες δεν είναι το καλύτερο καταφύγιο για να προφυλαχτούμε από τους κεραυνούς. 

• Αν είμαστε μέσα σε δάσος, βρίσκουμε καταφύγιο κάτω από τα πιο χαμηλά δέντρα χωρίς όμως να τα ακουμπάμε. Σε ανοιχτές εκτάσεις γινόμαστε όσο το δυνατόν μικρότεροι σε μέγεθος και δε ξαπλώνουμε στο έδαφος γιατί πιάνουμε μεγαλύτερο όγκο και κατά συνέπεια γινόμαστε μεγαλύτερος και ευκολότερος στόχος. Επιπλέον, το έδαφος είναι καλός αγωγός και καθώς διαχέεται ο ηλεκτρισμός μπορεί να περάσει στο σώμα μας. 

• Σιγουρευόμαστε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να πλημμυρίσει το μέρος που βρήκαμε και οπωσδήποτε απομακρυνόμαστε από κάθε συγκέντρωση νερού. 

• Τέλος, στην περίπτωση που δε σταθούμε τυχεροί και βρεθούμε χωρίς καταφύγιο στη μέση της καταιγίδας, καθόμαστε σε μια πέτρα, με τα δάχτυλα των ποδιών ακουμπισμένα στο έδαφος και τις  φτέρνες ψηλά και ενωμένες. Με τα χέρια μας καλύπτουμε τα αφτιά μας.

    Αν παρόλα τα μέτρα προφύλαξης ο κεραυνός βρει το στόχο του (εμάς), τρεις είναι οι πιθανές συνέπειες. Η πρώτη περίπτωση είναι το θύμα να πεθάνει από καρδιακή προσβολή, κάτι που αποτελεί τον πιο άμεσο κίνδυνο από το χτύπημα. Στη δεύτερη περίπτωση, παρουσιάζονται καψίματα στα σημεία εισόδου και εξόδου, τα οποία μπορεί να είναι από επιφανειακά (πρώτου βαθμού) έως και πολύ σοβαρά – ανάλογα με το σημείο του σώματος που θα μας βρει. Τέλος, υπάρχει η περίπτωση πρόκλησης ζημιάς στα μάτια και στα αφτιά του θύματος. 

    Το χτυπημένο άτομο δεν είναι επικίνδυνο για τους υπόλοιπους, αλλά μετά από ένα γενικό έλεγχο της αναπνοής ή μιας πιθανής αιμορραγίας, πρέπει να μεταφερθεί αμέσως στο νοσοκομείο, γιατί τα ζωτικά όργανα του σώματος θα εξακολουθούν για πολλή ώρα να υπολειτουργούν, ακόμη και μετά από μια πιθανή ανάνηψη.      

   

    Με τους κεραυνούς, όπως και με τα υπόλοιπα φυσικά φαινόμενα (πχ χιονοστιβάδες), η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η πρόληψη. Όση προφύλαξη και αν πάρουμε ενώ είμαστε στο μάτι του κυκλώνα, ουσιαστικά είμαστε εκτεθειμένοι και απόλυτα αδύναμοι μπροστά στις ορέξεις της καταιγίδας. 

Αναδημοσιευση απο σχετικά αρθρα του : www.iqelectric.com & του περιοδικού ''Ανεβαίνοντας''